Wie was Sinterklaas?

Gezien het feit dat de goedheiligman aanstaande zaterdag weer in ons land zal aanmeren, leek het mij wel relevant om mijn eerste blog de wijden aan Sint Nicolaas. Iedereen in Nederland viert Sinterklaas, maar weet men nog wel wie deze man eigenlijk was? Waar komen de zwarte Pieten vandaan? Hoe zijn de tradities van het schoenzetten en het strooien ontstaan?

Veel is er niet bekend over de historische figuur Nicolaas. Hij was in de vierde eeuw na Christus bisschop in Myra, een plaatsje in het huidige Turkije. Hij deed alerlei goede daden met het geld dat hij van zijn ouders had geërfd. Op 6 december 343 overleed hij. Na zijn dood deden er allerlei verhalen de ronde over hem: hij zou wonderen hebben verricht. Nicolaas werd heilig verklaard en werd Sint Nicolaas.

Één van de verhalen die na zijn dood verteld werden, was dat Nicolaas drie arme meisjes redde uit de prostitutie. De meisjes moesten trouwen, maar konden hun bruidschat niet betalen. Nicolaas reed langs het raam van de meisjes en gooide (strooide!) geld naar binnen. In sommige versies belandt het geld in de schoenen van de meisjes. Zie hier één van de verklaringen voor het strooien en het zetten van de schoen. Natuurlijk zijn er meerdere verhalen die het ontstaan van deze tradities verklaren. Hetzelfde geldt voor de oorsprong van de zwarte Pieten. Zo was er een slaaf uit Etiopië, genaamd Piter, die na zijn vrijlating in dienst bleef bij Nicolaas. Anderen beweren dat zwarte Piet is gebaseerd op Moorse pages die in de 17e en 18e eeuw in dienst waren bij Europese edelen.

Sinds de 13e eeuw wordt de sterfdag van Sint Nicolaas al 'gevierd'. Sint Nicolaas werd aanbeden als beschermer van de scholieren, de huwbare jeugd, kooplieden en zeelieden (= mogelijke verklaring voor het feit dat hij met een stoomboot aankomt!). In de middeleeuwen kregen kinderen vrij op 6 december en de arme kinderen kregen lekker eten. Later worden er ook Sinterklaasmarkten gehouden. Een paar eeuwen later, na de reformatie, werd het vereren van heiligen verboden. Sint Nicolaas was te katholiek en de protestanten wilden niet dat hij vereerd werd. Toch hield in Nederland het Sinterklaasfeest stand, mede omdat hij minder katholiek werd gemaakt. Sint Nicolaas werd Sinterklaas en eind 19e eeuw komt het feest weer in de mode. In 1934 vond de eerste officiële intocht in Nederland plaats.

Tegenwoordig heeft het Sinterklaasfeest niets meer met het katholieke geloof te maken. Iedereen viert het. Het zijn niet alleen de ouders die cadeaus aan hun kinderen geven, maar ook volwassenen vieren het tegenwoordig onderling. Men zegt wel eens dat het Sinterklaasfeest te commercieel is geworden - net als kerst overigens. Dat is ook wel zo: nog nooit werden er zoveel pepernoten gegeten en ieder jaar spenderen mensen weer meer geld aan de cadeaus. Desalniettemin zal het altijd gezellig blijven om met een groepje vrienden of met je gezin een avondje samen te zijn en cadeautjes uit te pakken!

De drie legendes van Sint Nicolaas (1520)

Hoe en met wie vieren jullie Sinterklaas?